Projekt pn. „Indeks Gotowości Rynkowej - nowy instrument monitorujący szanse na pracę absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego (IGR) nr Z/2.18/II/2.1/136/05” finansowany przez Unii Europejskiej ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budżetu państwa, w ramach Priorytetu 2 – Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, działanie 2.1.

Projekt realizowany w oparciu o umowę zawartą z Wojewódzkim Urzędem Pracy w Rzeszowie, który pełni rolę Instytucji Wdrażającej w ramach Priorytetu 2 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.

Okres realizacji projektu: grudzień 2005 r. - grudzień 2007 r.

Zespół projektwy

1. Koordynator Projektu: Cezary Ulasiński
2. Eksperci: Dagmara Bieńkowska, Justyna Szymańska, Zbigniew Pospolitak, Marcin Kocór, Tomasz Masłyk, Szymon Czarnik, Piotr Wolski.
3. Asystenci Projektu: Magda Kowacz, Halszka Siudak, Tomasz Kwiatkowski, Maciej Klaś.
4. Administrator Projektu: Marcin Płaziński.

Cel projektu

Głównym celem projektu jest stworzenie Indeksu Gotowości Rynkowej (IGR), który umożliwi mieszkańcom regionu zwiększenie zdolności w zakresie dostosowania umiejętności i kwalifikacji zawodowych do wymogów rynku pracy oraz zapewni monitoring kluczowych czynników regionalnego rynku pracy.

Przedmiot badań i analiz w projekcie

Projekt jest innowacyjny w podejściu systemowym obejmującym podstawowe czynniki determinujące szanse na zatrudnienie absolwentów szkół oraz w podejściu metodologicznym łączący badania świadomościowe z wielowymiarową analizą danych zastanych. W oparciu o badania socjologiczne (jakościowe i ilościowe) oraz analizy dokumentów źródłowych dokonana zostanie korelacja między czynnikami determinującymi szanse na zatrudnienie absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych w województwie podkarpackim i zbudowany Indeks Gotowości Rynkowej.

Zanalizowane i opisane zostaną cztery czynniki:

• Ponadgimnazjalne szkoły zawodowe – zdefiniowane zostaną wskaźniki pokazujące:
  • w jakim stopniu ich oferta edukacyjna jest adekwatna do wymogów rynku pracy,
  • jakość kształcenia w szkołach (głównie w oparciu o dane Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie),
  • stopień przygotowania absolwentów do poruszania się na rynku pracy.
     
  W ten sposób zostaną opisane wszystkie ponadgimnazjalne szkoły zawodowe województwa podkarpackiego. Podstawowymi narzędziami badawczymi w tym obszarze będą analizy dokumentów źródłowych oraz kwestionariusz ankiety dla dyrektorów szkół.
• Uczniowie ostatnich klas i absolwenci – zdiagnozowane zostaną następujące elementy potencjału uczniów i absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego:
  • motywacje,
  • oczekiwania,
  • ocena własna możliwości i kwalifikacji,
  • stosunek do otoczenia rynkowego (wzorce pracy).
  Podstawowymi narzędziami badawczymi będzie ankieta audytoryjna – w badaniach wezmą udział uczniowie ostatnich oddziałów wszystkich ponadgimnazjalnych szkół zawodowych (jedna klasa w szkole). Ponadto prowadzone będą badania metodą wywiadu telefonicznego (na 700 osobowej próbie absolwentów) oraz zogniskowane wywiady grupowe (FGI).
  
  
• Instytucje rynku pracy – analizie poddane zostaną:Oferty pracy – zdiagnozowane zostanie zapotrzebowanie na pracę we wszystkich powiatach województwa podkarpackiego (wg ofert PUP oraz deklaracji pracodawców). Przeprowadzone zostaną także badania pracodawców na 500 osobowej próbie, zmierzające do zdefiniowania oczekiwań wobec przyszłych pracowników, ich kwalifikacji i umiejętności oraz nastawienia do pracy.
  • ilość instytucji rynku pracy w poszczególnych powiatach,
  • różnorodności i jakości oferty,
  • innowacje programowe zorientowane na absolwentów,
  • udziału w programach skierowanych do młodzieży a w szczególności do absolwentów,
  • doświadczenia i „dobre praktyki” instytucji rynku pracy w powiecie.
  Badania (w oparciu o materiały źródłowe i wywiady indywidualne z lokalnymi ekspertami) zostaną przeprowadzone na próbie wyczerpującej – obejmą wszystkie powiaty województwa podkarpackiego. Analizą zostanie objęty ogół realnie funkcjonujących instytucji rynku pracy - Powiatowe Urzędy Pracy, instytucje szkoleniowe i doradcze oraz stowarzyszenia edukacyjne.

Czynniki kształtujące podaż na rynku pracy, a więc szkoły, absolwenci, instytucje rynku pracy, zostaną „zderzone” z elementem popytowym - ofertami pracy.

Metody prac

• Badania i analizy w oparciu o źródła zastane (desk research) dotyczące ponadgimnazjalnych szkół zawodowych i instytucji powiatowego rynku pracy oraz ofert pracy.
• Badania terenowe z uczniami i absolwentami ponadgimnazjalnych szkół zawodowych, ekspertami lokalnymi oraz pracodawcami z terenu województwa podkarpackiego, prowadzone z użyciem technik jakościowych (zogniskowane wywiady grupowe – Focus Group Interview, pogłębione wywiady indywidualne) i ilościowych (wywiad telefoniczny, ankieta audytoryjna).

Zaproponowane techniki badawcze wzajemnie się uzupełniają dając w efekcie komplementarny i wielowymiarowy obraz szans na zatrudnienie absolwentów zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w województwie podkarpackim. Zapewniają także powtarzalność i standaryzację badań.
W efekcie zwieńczeniem projektu będzie Indeks Gotowości Rynkowej – nowy instrument monitorujący szanse na pracę absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych. Indeks Gotowości Rynkowej (IGR) będzie składał się z czterech opisanych niżej komponentów zbudowanych w oparciu o określoną liczbę składników:

• gotowość szkół - jakość kształcenia; dostosowanie kształcenia do wymogów rynku pracy; przygotowanie absolwentów do poruszania się na rynku pracy;
• gotowość instytucji rynku pracy - liczba instytucji rynku pracy; różnorodność i jakość oferty; działalność w programach; doświadczenia „dobrych praktyk”;
• potencjał uczniów i absolwentów - motywacje; oczekiwania; ocena własna możliwości i kwalifikacji; stosunek do otoczenia rynkowego;
• gotowość podmiotów gospodarczych - oferty zatrudnienia; opinie pracodawców.

Każdy pojedynczy składnik stanowi o wadze danego komponentu, ten zaś decyduje o ostatecznej wartości Indeksu Gotowości Rynkowej (IGR). Wartości liczbowe poszczególnych komponentów zostaną odniesione do wartości najwyższej uzyskanej w danym – najlepiej ocenionym na pojedynczym wymiarze – powiecie. Wartość ta będzie stanowić punkt odniesienia dla wyskalowania czterech głównych komponentów i ostatecznej wartości IGR. Wagi poszczególnych składników – ich siła wpływu na wynik ostateczny, zostaną dobrane poprzez nieproporcjonalny dobór wag.
Nieproporcjonalny dobór wag każdego z elementów, tworzących dany komponent, będzie powstawał w taki sposób, aby ich „wkład” do końcowego wyniku sumarycznego odzwierciedlał „rzeczywisty” wpływ danego elementu na szanse rynkowe młodych ludzi. Takie rozwiązanie z konieczności musi mieć charakter ex post, kiedy dopiero w oparciu o wyniki badań możliwym stanie się obiektywna ocena wagi poszczególnych elementów (badanych zagadnień) w tworzeniu ostatecznej wartości IGR.
Podejście takie umożliwi nie tylko końcowe porównanie poszczególnych powiatów pod względem sumarycznej wartości IGR – i stworzenia klasyfikacji powiatów, ale również pozwoli na precyzyjniejsze porównanie ich pod względem słabych i mocnych stron – poprzez porównanie składowych – komponentów indeksu.

Ponadto projekt przewiduje opracowanie analiz przekrojowych dla województwa podkarpackiego dotyczących uwarunkowań gospodarczych i zatrudnieniowych:

• diagnoza regionalnego rynku pracy;
• struktura bezrobocia w przekroju kwalifikacyjno–zawodowym oraz regionalnym;
• prognoza zapotrzebowania gospodarki regionu na siłę roboczą w układzie sektorowo-branżowym oraz kwalifikacyjno-zawodowym;
• prognoza popytu na określone kwalifikacje na regionalnym rynku pracy dla perspektywy czasowej co najmniej 5-letniej.

Efekty /rezultaty

Projekt zapewni narzędzia do okresowego sporządzania IGR dla absolwentów ponad-gimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego i pozwoli optymalnie oceniać plany naboru we wszystkich szkołach na terenie województwa, wskaże dyrektorom szkół kierunki kreowania odpowiedniej oferty kształcenia dla rynku pracy.
Efektem projektu będzie także dostarczenie narzędzi, skal i instrumentów pomiarowych pozwalających opisać ponadgimnazjalne szkoły zawodowe oraz poprzez badania terenowe identyfikować potrzeby i aspiracje absolwentów oraz pracodawców.

Rezultatami projektu będą:

• syntetyczne określenie relacji między podażą kwalifikacji absolwentów a strukturą popytu na pracę,
• sporządzenie rekomendacji do korekty oferty kształcenia zawodowego w szkołach, dostosowujące je do potrzeb rynku pracy.

Projekt w efekcie:

• da orientację młodzieży w zakresie wyboru szkół i kierunków kształcenia,
• pozwoli zmodernizować ofertę edukacyjną ponadgimnazjalnych szkół zawodowych w województwie podkarpackim,
• przyniesie konkretne korzyści dla formułowania polityki edukacyjnej przez Starostwa Powiatowe i pozwoli zoptymalizować finansowanie kształcenia zawodowego w powiatach,
• da precyzyjne narzędzia i wiedzę dla Powiatowych Rad Zatrudnienia w ocenie kierunków kształcenia i specjalności w ponadgimnazjalnych szkołach zawodowych w poszczególnych powiatach,
• instytucje monitorujące regionalny rynek pracy otrzymają kompleksowe rozwiązanie z możliwością analizy i oceny każdego czynnika osobno.

Geneza projektu wynika z analizy potrzeb instytucji monitorujących rynek pracy na poziomie powiatowym w województwie podkarpackim. Projekt łączy pojedyncze i wyizolowane wątki tematyczne, formułowane na różnym poziomie konkretyzacji, w wielowymiarowy projekt analityczno–badawczy. Z doświadczenia Centrum Doradztwa Strategicznego, z projektów realizowanych w województwie podkarpackim wynika, że głównym dążeniem instytucji odpowiedzialnych za rozwój lokalny było przezwyciężenie bezrobocia, a częstym w tym względzie zadaniem - zmiana w systemie edukacyjnym. Jednakże tylko w niewielu powiatach proponowano rozwiązania konkretne łączące ofertę edukacyjną ze zdefiniowanymi potrzebami lokalnego rynku pracy. Zauważalna jest wycinkowość działań wynikająca z braku całościowej, obiektywnej oceny dotychczasowych zasobów edukacyjnych i wiedzy o oczekiwaniach pracodawców i aspiracjach młodzieży. Całościowe rozwiązania jakie daje prezentowany projekt odpowiada potrzebom strategicznych instytucji powiatowych i regionalnych.