„Kierunek Śląsk – wpływ potencjału społeczno-ekonomicznego migrantów powrotnych na rozwój województwa śląskiego w kontekście przygotowania regionu na przyjęcie powracających” (nr WND-POKL 08.01.02-24-011/09 ).

Projekt wpisuje się w Priorytet VIII Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013, Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie.
 

Okres realizacji projektu: październik 2010 r. – marzec 2012 r.

ZESPÓŁ PROJEKTOWY:

1. Kierownik projektu: Marta Gruszka
2. Koordynator regionalny: Natalia Nowak - Trojnar
3. Ekspert kluczowy: Cezary Ulasiński
4. Eksperci: m.in. Dagmara Bieńkowska, Justyna Szymańska
5. Asystenci projektu: Małgorzata Majka, Weronika Chodacz

CEL I GENEZA PROJEKTU

Temat powrotów z emigracji jest obecnie jednym z najpopularniejszych wątków debaty publicznej: często gości w mediach, na forach internetowych. To zainteresowanie należy tłumaczyć przede wszystkim tym, że coraz więcej osób ma na swoim koncie doświadczenia emigracyjne, a wyjazd rzadko jest wyjazdem „na stałe”. O migracjach powrotnych wciąż jednak niewiele wiemy – szczególnie na poziomie poszczególnych regionów. Przede wszystkim nie ma precyzyjnych danych mówiących o tym, ile osób faktycznie wraca i z jakim bagażem doświadczeń. Nie wiadomo jak układają się losy zawodowe reemigrantów i ilu z nich planuje ponowny wyjazd. W sytuacji, kiedy zjawisko to nie jest dobrze rozpoznane, nie jest możliwe podejmowanie skutecznych działań służących wykorzystaniu potencjału tych, którzy decydują się na powrót.
 

Projekt „Kierunek Śląsk (…)” to projekt badawczo-analityczny, którego celem jest zgromadzenie informacji pozwalających na:
 

• oszacowanie obecnej oraz przyszłej (perspektywa 5-letnia) skali migracji powrotnych na Śląsk;
•  nakreślenie profilu społeczno-demograficznego śląskich emigrantów i reemigrantów;
• określenie potencjału ekonomicznego, kulturowego i społecznego powracających;
• diagnozę zachowań ekonomicznych i losów zawodowych tej grupy;
• określenie kierunków i rodzaju wpływu reemigracji na rozwój województwa śląskiego;
• sformułowanie rekomendacji służących wykorzystaniu potencjału powracających.

Projekt ten jest trzecim realizowanym przez Centrum Doradztwa Strategicznego projektem, który dotyczy problematyki powrotów z emigracji (dwa poprzednie prowadziliśmy na terenie województwa dolnośląskiego raz małopolskiego). Dysponujemy więc ciekawym materiałem porównawczym, dzięki któremu możliwe będzie uchwycenie specyfiki śląskich migracji powrotnych.

DZIAŁANIA PODEJMOWANE W PROJEKCIE

Faza I przygotowawcza: obejmuje analizę danych zastanych dotyczących zjawiska migracji.

Faza II: diagnoza stanu obecnego zjawiska migracji powrotnych w województwie śląskim – faza ta obejmuje realizację badań zarówno o charakterze ilościowym, jak i jakościowym.

Badania ilościowe:

• badanie techniką wspomaganego komputerowo wywiadu telefonicznego (ang. Computer Assisted Telephone Interview - CATI) przeprowadzone na próbie 10 000 gospodarstw domowych w województwie śląskim

cel: oszacowanie skali powrotów z emigracji na Śląsk w latach 2004-2010 oraz nakreślenie profilu społeczno-demograficznego wyjeżdżających i powracających

•  badanie z wykorzystaniem ankiety online oraz PAPI (ang. Paper and Pencil Interview) przeprowadzone na próbie 1000 śląskich migrantów powrotnych

cel: określenie potencjału śląskich reemigrantów, m.in. bilans pobytu za granicą, losy zawodowe na emigracji i po powrocie do kraju, plany migracyjne.

 Badania jakościowe:

•  indywidualne wywiady pogłębione oraz zogniskowane wywiady grupowe ze śląskimi reemigrantami

cel: pogłębiona charakterystyka śląskich reemigrantów (m.in. przyczyny wyjazdu za granicę i powrotu do kraju, ocena decyzji migracyjnych, czynniki sprzyjające/hamujące rozwój zawodowy migrantów)

• studia przypadków: obserwacja uczestnicząca

cel: identyfikacja codziennych zachowań (głównie ekonomicznych, konsumenckich) przedstawicieli śląskich gospodarstw domowych, mających doświadczenia związane z powrotem do kraju. 

Faza III: prognostyczna - ma na celu oszacowanie w perspektywie kilku najbliższych lat poziomu napływu zarówno powracających z zagranicy do województwa śląskiego jak i kapitału pozyskanego podczas pobytu migracyjnego, kładąc nacisk na wskazanie wpływu zjawiska na rozwój społeczno-gospodarczy regionu. Faza obejmuje dwa zadania:

•  badanie z wykorzystaniem ankiety online oraz PAPI przeprowadzone na próbie 500 emigrantów z terenu województwa śląskiego

cel: oszacowanie w perspektywie 5-letniej deklaratywnego poziomu skali powrotów z emigracji zagranicznej mieszkańców województwa oraz pozyskanego w tym czasie kapitału (w wariancie optymistycznym i pesymistycznym)
 

• analiza wpływu zjawiska śląskich reemigracji na rozwój społeczno-gospodarczy regionu

cel: identyfikacja obszarów gospodarczych i społecznych szczególnie podatnych na wpływ tej zmiany, bilans korzyści i zagrożeń wynikających ze zjawiska migracji powrotnych w skali mikro i makro oraz w perspektywie krótko i średniookresowej.

Faza IV: rekomendacyjna - formułowanie mechanizmów efektywnego wykorzystania potencjału migrantów powrotnych w województwie śląskim – faza ta obejmuje realizację dwóch zadań:
 

• diagnozę poziomu przygotowania powiatów województwa śląskiego na przyjęcie reemigrantów - analiza atrakcyjności oferty, którą potencjalnie mogą być zainteresowani powracający, dostępnej w poszczególnych powiatach;
• opracowanie katalogu rozwiązań służących wykorzystaniu potencjału powracających dla rozwoju lokalnego i regionalnego – wspólnie z ekspertami oraz z samymi reemigrantami poszukiwać będziemy odpowiedzi na pytanie: co można zrobić, by ułatwić readaptację na Śląsku tym, którzy wracają po kilkumiesięcznej czy kilkuletniej nieobecności w kraju?

Przez cały okres realizacji projektu podejmowane będą działania promujące i upowszechniające sam projekt i jego wyniki wśród przedstawicieli instytucji oraz mieszkańców regionu, tj. m.in.: dystrybucja publikacji podsumowującej, organizacja konferencji (marzec 2012 r.).

OPRACOWANIA, KTÓRE POWSTAłY W RAMACH PROJEKTU:

• Na podstawie wyników badań i analiz przygotowane zostaną następujące raporty:
• „Reemigracja w województwie śląskim w latach 2004-2010 - skala zjawiska, potencjał oraz pogłębiona charakterystyka powracających”;
• „Deklaratywny poziom powrotów z emigracji w województwie śląskim w perspektywie 5-letniej”;
• „Reemigracja w województwie śląskim a rozwój społeczno-gospodarczy regionu”;
• „Skuteczne zarządzanie zjawiskiem reemigracji”.
• Najciekawsze wyniki badań, analiz przedstawione zostaną w publikacji podsumowującej projekt.